Alergie pokarmowe to poważne zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Świadomość tego, jakie substancje mogą powodować reakcje alergiczne, jest ważna dla osób cierpiących na alergię, ale przede wszystkim producentów żywności. Jakie są najczęściej występujące alergeny pokarmowe? Jakie są zasady znakowania produktów spożywczych zawierających substancje potencjalnie alergizujące?

Czym są alergeny w żywności?

Alergeny w żywności to substancje, które mogą wywołać reakcje alergiczne u osób z nadwrażliwym układem immunologicznym. 

Najczęściej są to białka obecne w niektórych pokarmach. U osób z alergią układ odpornościowy błędnie rozpoznaje te substancje jako zagrożenie, co prowadzi do niepożądanych objawów. Najczęstsze z nich to wysypka, obrzęk, duszności czy, w skrajnych przypadkach, nawet wstrząs anafilaktyczny.

W celu ochrony zdrowia konsumentów oraz informowania o zagrożeniach związanych z alergenami Unia Europejska stworzyła odrębną kategorię w prawie. Najważniejsze jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011, które zobowiązuje producentów do precyzyjnego oznaczania alergenów na etykietach produktów spożywczych.

Dlaczego niektóre pokarmy wywołują alergie?

Przyczyną alergii pokarmowych są najczęściej białka, które organizm uznaje za szkodliwe. Do substancji najczęściej wywołujących alergie należą składniki obecne w krowim mleku, jajach, orzechach, zbożach zawierających gluten oraz niektórych owocach morza. Reakcje te mogą być dziedziczne lub wynikać z wcześniejszych kontaktów organizmu z danym alergenem.

Ważnym aspektem jest również ryzyko zanieczyszczenia krzyżowego. Może ono wystąpić w trakcie produkcji żywności, gdy w tych samych zakładach, przetwarzane są różne produkty. Z tego powodu zarządzanie alergenami w zakładach żywienia zbiorowego jest niezwykle istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów.

Najczęstsze alergeny pokarmowe

Wykaz alergenów pokarmowych regulowany jest przez przepisy prawne. Do podstawowych alergenów, które należy obowiązkowo wymieniać na etykietach żywności, należą:

1. Zboża zawierające gluten – pszenica, żyto, jęczmień, owies. Gluten jest białkiem, które może wywołać reakcje alergiczne oraz nietolerancję, np. celiakię.
   
2. Jaja – szczególnie niebezpieczne dla dzieci. Białko jaja zawiera substancje powodujące alergie, co może prowadzić do pokrzywki, bólu brzucha i innych objawów.
   
3. Krowie mleko – laktoza oraz białka mleka to jedne z głównych alergenów. Nietolerancje związane z laktozą są jednak innym typem problemu niż alergia.
   
4. Ryby – zawierają silne alergeny, które mogą wywołać poważne reakcje.
   
5. Skorupiaki i mięczaki – owoce morza, takie jak krewetki, homary i ostrygi, często powodują ciężkie alergie.
   
6. Orzechy – orzechy włoskie, laskowe, migdały i inne są silnymi alergenami.
   
7. Orzeszki ziemne – jeden z najczęściej występujących alergenów, często odpowiedzialny za wstrząsy anafilaktyczne.
   
8. Soja – często obecna w przetworzonej żywności, szczególnie w postaci dodatków.
   
9. Seler – może powodować silne reakcje u osób nadwrażliwych, szczególnie w formie surowej.
   
10. Gorczyca – często spotykana w przyprawach.
    
11. Nasiona sezamu – popularne w kuchni azjatyckiej i w pieczywie.
    
12. Dwutlenek siarki – stosowany jako konserwant w produktach takich jak suszone owoce, wino czy niektóre przetwory.
    
13. Łubin – coraz częściej spotykany w produktach bezglutenowych.
    

Znakowanie środków spożywczych i zgodność z wymogami

Zgodnie z przepisami unijnymi, producenci muszą jasno i czytelnie oznaczać alergeny na etykietach produktów. Informowanie konsumentów o obecności alergenów w produktach spożywczych jest obowiązkiem prawnym i ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego.

Producenci muszą również uwzględniać ryzyko zanieczyszczenia krzyżowego i informować o tym na etykietach. Na przykład komunikat „może zawierać śladowe ilości orzeszków ziemnych” ma ostrzegać osoby z alergią o możliwym zagrożeniu.

W przypadku żywności sprzedawanej bez opakowań, jak np. w zakładach żywienia zbiorowego, także obowiązują zasady dotyczące ujawniania informacji o alergenach. Konsument powinien mieć możliwość uzyskania szczegółowych danych na temat składników danego produktu.

Przepisy określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 dotyczą też środków zarządzania alergenami w produkcji żywności. Firmy muszą przestrzegać wysokich standardów kontroli i stosować odpowiednie procedury, by zapewnić zgodność z wymogami prawnymi.

Podsumowując, dla osoby z alergiami powinny dokładnie analizować etykiety oraz przestrzegać diety eliminacyjnej. Usunięcie z diety składników powodujących reakcje alergiczne to podstawowy sposób zapobiegania objawom.

Pomocne mogą być także testy na alergeny, w tym nowoczesne testy PCR, które pozwalają na dokładne zidentyfikowanie obecności alergenów w produktach spożywczych. Alergie pokarmowe stanowią istotne wyzwanie zarówno dla konsumentów, jak i producentów żywności. Lista alergenów pokarmowych zawiera substancje najczęściej wywołujące reakcje alergiczne, takie jak gluten, mleko, jaja czy orzechy. Znakowanie alergenów na etykietach zgodnie z przepisami UE jest niezbędne dla skutecznej ochrony zdrowia. Pamiętaj, aby dokładnie czytać etykiety i dbać o swoje bezpieczeństwo, szczególnie jeśli masz stwierdzone alergie spożywcze.